Terug in de tijd
In het begin van onze jaartelling is er in Nederland een ondoordringbaar moerasbossengebied dat zich uitstrekt tot de Rijn/Maasdelat. Op de oevers van de kreken vestigen zich mensen. Om eten te verbouwen, ontwateren ze het gebied met sloten en duikers. De veengrond klinkt in, het rivierwater stroomt dieper landinwaarts en zet daar zand en slib af. Door het hoogteverschil tussen de Rijn- en Maaskreken komen de eerste waterlopen elkaar rond het jaar 100 tegen. Een isel (stroming) ontstaat, die we nu de Hollandse IJssel noemen. De samenkomst van de kreken vormen 200 jaar later ook rivier de Lek. Samen zorgen ze voor een gunstige waterloop voor de Rijn. Bisschop Godebald van Utrecht laat in 1122 de 100 meter brede Kromme Rijn bij Wijk bij Duurstede afdammen tegen overstromingen.
In de jaren 1…
Terug in de tijd
In het begin van onze jaartelling is er in Nederland een ondoordringbaar moerasbossengebied dat zich uitstrekt tot de Rijn/Maasdelat. Op de oevers van de kreken vestigen zich mensen. Om eten te verbouwen, ontwateren ze het gebied met sloten en duikers. De veengrond klinkt in, het rivierwater stroomt dieper landinwaarts en zet daar zand en slib af. Door het hoogteverschil tussen de Rijn- en Maaskreken komen de eerste waterlopen elkaar rond het jaar 100 tegen. Een isel (stroming) ontstaat, die we nu de Hollandse IJssel noemen. De samenkomst van de kreken vormen 200 jaar later ook rivier de Lek. Samen zorgen ze voor een gunstige waterloop voor de Rijn. Bisschop Godebald van Utrecht laat in 1122 de 100 meter brede Kromme Rijn bij Wijk bij Duurstede afdammen tegen overstromingen.
In de jaren 1285-1291 wordt bij de bovenmonding in Vreeswijk een dam gelegd. Nu is de Hollandse IJssel geen doorgaande stroomrivier meer. Door de Hollandse IJssel te verbinden met het Merwedekanaal wordt het deel tot de Waaiersluis in Gouda de gekanaliseerde Hollandse IJssel. Langs de IJssel werden na de afdamming veel steenfabrieken gesticht. De stenen werden gebruikt voor de bouw van kastelen, kerken, stadswallen, bolwerken en kademuren. De klei werd uit de uiterwaarden gehaald.
Trekvaart
In de Gouden Eeuw is de Hollandse IJssel een belangrijke rivier. Er worden veel goederen over vervoerd. Dit gebeurde door middel van de trekvaart. Rustig maar gestaag trekken paarden de schepen door het kanaal. Puur vakmanschap. Het wijdvertakte trekvaartennet dat in die tijd wordt uitgerold is internationaal vermaard om zijn betrouwbaarheid. Van deze expertise wordt dan ook wereldwijd geprofiteerd. Het polderlandschap langs de Hollandse IJssel is uniek.
Recreëren op de gekanaliseerde Hollandse IJssel
De Hollandse IJssel was oorspronkelijk een zijarm van de Lek, die voorbij Vreeswijk begon. Vanwege de noodzaak voor afwatering werd deze arm afgedamd. Toch heeft de rivier, tussen Oudewater en Hekendorp bijvoorbeeld, nog kleinschalige uiterwaarden, waarbij de buitenste dijk (de winterdijk) hoog en steil is. De binnenste dijk (de zomerdijk) is laag.
De rivier krijgt zijn naam bij de aansluiting van de Doorslag met de Kromme IJssel in Nieuwegein. Hier komt de Kromme IJssel uit eerst zuidoostelijke en later westelijke richting, langs 't Klaphek (Lekdijk) waar de stroom vanuit Cabauw als Enge IJssel aankomt. De Hollandse IJssel stroomt in westelijke richting langs het nabijgelegen IJsselstein.
Tussen Nieuwegein en Gouda stroomt de Gekanaliseerde Hollandse IJssel (GHIJ), dwars door de historische stadskernen van IJsselstein, Montfoort en Oudewater. De Gekanaliseerde Hollandse IJssel is belangrijk voor de zoetwaterdoorvoer naar West-Nederland tijdens droge perioden en voor de waterafvoer tijdens normale en natte perioden. Ook is de Gekanaliseerde Hollandse IJssel een belangrijke vaarroute voor scheepvaart en recreatievaart. Vanaf de Waaiersluits in Gouda tot aan Krimpen aan den IJssel staat de rivier onder invloed van het getij.
Wandeltip
Het Hollandse IJsselpad is een mooie, meerdaagse wandeltocht door het Groene Hart. De tocht voert je via de vestingsteden IJsselstein, Montfoort en Oudewater naar Gouda. De route volgt grotendeels de oude jaagpaden, gaat door authentieke boerenlandschappen en vogelrijke natuurgebieden.